İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 6645 sayılı Kanun, 23 Nisan 2015 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.
İş sağlığı ve güvenliği, ücretli mazeret izinleri, Temmuz 2015 tarihi itibariyle emekli aylıklarına yapılan iyileştirmeler, Bağ-Kur kapsamında olan sigortalıların 12 aydan fazla prim borçlarının silinmesi ve genel sağlık sigortasından yararlanılmasına ilişkin değişiklikler yapılmıştır.
1. İş Sağlığı ve Güvenliği Alanına Yönelik Yapılan Değişiklikler:
İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının çalışması ile ilgili yeni esaslar getirilmiştir. Buna göre, işverene iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda rehberlik ve danışmanlık yapmak üzere görevlendirilen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarına bir takım yükümlülüklerle birlikte güvenceler de getirilmiştir. İşyerlerinde risk özelliği taşıyan eksikliklerin giderilmesi ve tedbirlerin alınması yazılı olarak işverene bildirilme öngörülmüş, bildirime uyulmaması durumunda, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlülüğüne ve taraf sendikaya bildirim yapılması zorunluluğu getirilmiştir. İşyerinde risk olduğu halde, gerçek durumu yansıtmayan bildirimlerin yapılması tespit edildiğinde, işyeri hekimi ve iş güvenliği belgesi altı ay süreyle askıya alınacaktır.
İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarına güvenceler getirilmiş, bildirimi yapan işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının iş sözleşmesine son verilmesi zorlaştırılmıştır. İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının iş sözleşmesi fesh edildiğinde; ihbar ve kıdem tazminatına ilave olarak en az bir yıllık ücreti tutarında tazminat ödenmesi getirilmiştir.
Ölümlü iş kazası meydana gelen maden işyerlerinde kusuru yargı ile tespit edilen işverenler, iki yıl süreyle kamu ihalelerine katılamayacaktır.
Üretimi durdurulan işyerlerinde izinsiz çalışma yapıldığının tespit edilmesi durumunda, işveren veya işveren vekiline üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilecektir.
Maden işyerlerinde bir yıl süre verilerek, sığınma odalarının kurulması zorunlu hale getirilmiştir.
6645 sayılı Kanunun yayınını takiben üç yıl içinde on ve daha fazla işçi çalıştıran çok tehlikeli işyerlerinde ölüm ve sürekli iş göremezlik sonuçları yaratacak türden iş kazaları meydana gelmemesi durumunda; işveren işsizlik sigortası primi yüzde iki yerine yüzde bir alınacaktır.
2. Mazeret İzin Sürelerinde Değişiklikler Yapıldı:
4857 sayılı İş Kanunu’na eklenen ek 2. madde ile mazeret izinleri ayrı bir madde ve ayrı bir başlık altında toplanmıştır.
Daha önce İş Kanunu’nda eşinin doğum yapması halinde, mazeret izin hakkı olmayan işçiye, beş gün ücretli mazeret izin; en az yüzde 70 oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde ise, bir yıl içinde 10 gün ücretli mazeret izin hakkı getirilmiştir.
6645 sayılı Kanunla yapılan olumlu değişikliklere rağmen, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda yer alan mazeret izinleri ile kıyaslama yapıldığında, işçilerin mazeret izin sürelerinin daha az olduğu dikkat çekmektedir. Özellikle izin sürelerinde 657 sayılı kanun kapsamında çalışan kamu çalışanları ile eşitlik sağlanmalıdır.
3. SSK ve Bağ-Kur Emekli Aylıklarına Yapılan İyileştirmeler:
Ekim 2008 sonrasında bağlanan aylıkların, önceki dönemlere göre düşük kaldığı yönünde eleştiriler yapılmaktaydı. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun aylık hesaplanma sistemleri olan prim kazançlarının güncellenmesi ve aylık bağlama oranları, eski mevzuatın altında kaldığından, Ekim 2008 sonrası emekli olanların aleyhine bir durum oluşmuştur. Bu yönüyle değerlendirme yapılmış ve ortaya çıkan mağduriyetin giderilmesi amacıyla, emekli aylıklarına iyileştirme olarak seyyanen 100 lira zam yapılması öngörülmüştür. Seyyanen zammın kuralları şu şekilde belirlenmiştir. 6645 sayılı Kanunla 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na eklenen geçici 65. maddeyle, 2015 Temmuz ayı zammı uygulandıktan sonra, 1000 liranın altında olan SSK ve Bağ-Kur emekli aylıklarına 1000 lirayı geçmeyecek şekilde 100 lira seyyanen artış yapılacaktır. 1000-1100 lira arasında değişen emekli aylıklarına ise, 1100 lirayı aşmamak üzere 100 lira seyyanen artış uygulanacaktır.
4. Bağ-Kur Sigortalılığının Dondurulması ve İhyası:
6645 sayılı Kanunla, 23 milyar liradan fazla borcu olan 1 milyon 350 bin Bağ-Kur sigortalılarına önemli değişiklikler yapılmıştır. 12 aydan fazla prim borcu olanların borçları silinecek, silinen prim borçlarına ihtiyaç duyulursa, tamamı üzerinden ihya yapılabilecek. Aralık 2014 tarihinden önce prim borçlarını yapılandıran Bağ-Kur sigortalıları da, taksitlerin ödenmemesi durumunda, prim borçları da silinecektir. Bağ-Kur prim borçlarının silinmesi ile birlikte genel sağlık sigortası hizmeti de alınabilecektir.
5. Genel Sağlık Sigortası Kapsamında Olmayanların Durumu:
1 Ocak 2012 itibariyle Türkiye’de ikamet eden herkes genel sağlık sigortası kapsamına alınmış, genel sağlık sigortasına tescil zorunluluğu getirilmiştir. Sosyal güvencesi olmayanların Sosyal Yardım ve Dayanışma Vakıfları’na müracaat etmeleri ve gelir testi yaptırmaları ile ilgili SGK duyurular yapmıştır. Gelir testi yaptırmayanların genel sağlık sigortası prim borcu sürekli yükselmiştir. 6552 sayılı Kanunla, gelir testi yaptırmayanlara bir fırsat verilmiş ve gelir testi yaptırmaları istenmiştir.
Gelir testi sonucunda, hanede oturanların kişi başına düşen gelirleri asgari ücretin üçte birinden az olması tespit edildiğinde, bu kapsamda olanların birikmiş genel sağlık sigortası primleri silinecek ve genel sağlık sigortası primleri devlet tarafından ödenecektir. Eylül ayına kadar süresi uzatılan bu imkandan herkesin yararlanması için SGK duyurular yapmaktadır.
6: Taşeron ve Geçici İşçilerin Durumu:
Kamu kesimi toplu iş sözleşmeleri Çerçeve Anlaşmasına yazılan iki ayrı maddeyle taşeron ve 5 ay 29 gün çalışan geçici işçilerin sorunlarına çözüm bulunması için ortak bir mutabakat oluşmuştur. Asıl işte muvazaalı bir şekilde taşeron statüde çalışanlara kadro verilmesi, geçici-mevsimlik –kampanya işçilerinin askıda oldukları sürelerde ihtiyaç duyulması durumunda, taşeron işçilerinden önce çalıştırılması ile ilgili tedbirlerin alınması ve mevzuat değişikliğine gidilmesi benimsenmiştir.
Gülbenk Müşavirlik