İş Kanunu 29.maddesine göre işverenler ekonomik, yapısal veya işin gerekleri sonucu toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile işyeri sendika temsilcilerine, Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüklerine bildirmekle yükümlü kılınmıştır.
İşverenin toplu işçi çıkarma hükümlerine tabi olması için işyerinde en az 20 çalışanı olması gerekmektedir.
İşyerinde çalışan işçi sayısı:
a) 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,
b) 101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde on oranında işçinin,
c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin,
İşine İş Kanunu 17 nci madde uyarınca (süreli fesih yani 04 kodu kullanılarak yapılan fesihler) ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır. Toplu işçi çıkarma hükümlerinin uygulanmasına esas işçi sayısının belirlenmesinde, işverenin Sosyal Güvenlik Kurumu’na kayıtlı her işyeri ayrı ayrı dikkate alınır.
İş akdi feshi;
- Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa ( 19 ve 20 çıkış kodları)
- Deneme süreli sözleşmelerde iş sözleşmesinin deneme süresi içinde feshinde( 01 ve 02 çıkış kodları)
- İşçinin işverenin başka bir işyerine nakli sebebiyle yapılan çıkışlar (16 nakil kodu )
- İş sözleşmesi istifa ile işçi tarafından fesih ediliyorsa ( 03 çıkış kodu)
- İş sözleşmesi işçi ve işveren arasında karşılıklı anlaşma ile(ikale)fesih ediliyorsa(22 çıkış kodu)
- İşveren tarafından İş Kanunu 25.maddesi kapsamında haklı nedenlerle fesih ediliyorsa(26,27,28,29 çıkış kodları)
bu çalışanlar, toplu işçi çıkarmaya ilişkin sayıların hesabında dikkate alınmaz. İşverenlerin / meslek mensuplarının bu nedenle çalışanların işten çıkış bildirimlerinde işten çıkış kodunu gerçek duruma uygun olarak beyan etmesi önem arz etmektedir.
Maddede ifade edilen bir aylık süre, takvim ayı olmayıp, en son işten çıkarılan işçinin çıkış tarihinden geriye doğru bir ayı ifade etmektedir.
İşveren tarafından işçi çıkarılması ile ilgili sendika, Çalışma ve İş Kurumu Müdürlüklerine yapılacak bildirimlerde işçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgilerin bulunması zorunludur.
Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğurur. İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırır.
İşverenler toplu işçi çıkarılmasına ilişkin prosedüre uysa bile bu durum çalışanların işe iade davası açmasına engel teşkil değildir.
Toplu işçi çıkarma ile ilgili hükümlere aykırı hareket eden işverenlere her işçi için 2018 yılında 693,00 TL idari para cezası uygulanacağı 4857 sayılı kanunun 100.maddesinde hüküm altına alınmıştır.
Av.Esma GÜLBENK - S.M.M.M. Lütfi GÜLBENK