Sosyal Yardım kapsamında zorunlu olarak ödenmesi gereken çocuk yardımının vergi ve sgk mevzuatı karşısında uygulanmasında dikkat edilecek hususlar yazımızın içeriğini oluşturmaktadır.

5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu’nun 9.maddesinde özlük hakları ve sorumluluklar açıklanmış olup, resmi okul öğretmen ve personeline bütçe kanunlarıyla sağlanan haklara denk olarak sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerin özel okullar tarafından da ödenmesi yasal zorunluluktur. Özel okullarda görev alan emekli öğretmenlerinde zorunlu ödeme yapılacaklar kapsamında olduğunu hatırlatmakta fayda görüyoruz.

Madde 0009: Özlük hakları ve sorumluluklar

“Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler, bütçe kanunlarıyla resmi okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak okul öğretmenlerine ve personeline de ödenir. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmez “ hükmüne yer verilmiştir.

Sosyal yardım kapsamında yapılan bu ödemeler 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 187 - 213 maddeleri arasında  düzenlenmiştir.

ÇOCUK YARDIMI ÖDENEĞİ YASAL DAYANAĞI

Çocuk Yardımı 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 202. maddesinde düzenlenmiştir.

Madde 0202: Aile yardımı ödeneği

Evli bulunan Devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verilir.

(27.06.1989 tarih ve 375 sayılı KHK.'nin 10 uncu maddesiyle değişen şekli.) Bu yardım, memurun her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan eşi için 1500, (1) çocuklarından herbiri için de 250, (2) gösterge rakamının (27.04.2005 tarih ve 25798 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5335 sayılı Kanunun 28/b-3 madesiyle eklenen ibare. Yürürlük: 15.01.2005) (72 nci ay dahil olmak üzere 0-6 yaş grubunda yer alan çocuklar için bir kat artırımlı) aylık katsayısı ile çarpılması sonucu elde edilecek miktar üzerinden ödenir. (…) (4) Eşlerden birine iş akdi veya toplu sözleşme gereği çocukları için yapılan aile yardımı ödeneği daha düşük ise, yalnız aradaki fark ödenir. (09.04.1990 tarih ve 418 sayılı KHK.'nin 7 nci maddesiyle eklenen; Anayasa Mahkemesi'nin 05.02.1992 tarih ve E.1990/22, K.1992/6 sayılı Kararı ile iptal edilen, 18.05.1994 tarih ve 527 sayılı KHK.'nin 9 uncu maddesiyle yeniden düzenlenen son cümle.) Bu fıkrada yer alan gösterge rakamlarını 3 katına (3) kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Dul memurların çocukları için yukarı ki fıkralar hükmü uygulanır.

Boşanma veya ayrılık vukuunda mahkeme bu yardımın hangi tarafa ve ne oranda verileceğini de kararında belirtir.

Devlet memurunun, geçimini sağladığı üvey çocukları için de bu ödenek verilir.

ÇOCUK YARDIMI SGK MUAFİYETİ

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80.maddesinin b bendinde prime tabi olmayan kazançlara ilişkin düzenleme aşağıdaki gibidir.

Madde 0080: Prime esas kazançlar

b. Ayni yardımlar ve ölüm, doğum ve evlenme yardımları, görev yollukları, seyyar görev tazminatı, kıdem tazminatı, iş sonu tazminatı veya kıdem tazminatı mahiyetindeki toplu ödeme, keşif ücreti, ihbar ve kasa tazminatları ile Kurumca tutarları yıllar itibarıyla belirlenecek yemek, çocuk ve aile zamları, işverenler tarafından sigortalılar için özel sağlık sigortalarına ve bireysel emeklilik sistemine ödenen ve aylık toplamı asgari ücretin % 30'unu geçmeyen özel sağlık sigortası primi ve bireysel emeklilik katkı payları tutarları, prime esas kazanca tabi tutulmaz.

Kurumca Belirlenen Çocuk Yardımı :

   01.01.2015 -30.06.2015 Tarihleri Arasında; 1.201,50 TL x % 2 = 24,03 TL (Aylık) istisna tutarı

   01.07.2015 - 31.12.2015 Tarihleri Arasında;1.273,50 TL x % 2 = 25,47 TL (Aylık) istisna tutarı

(…)(Bu kısımda yer alan "Ancak ikiden fazla çocuk için aile yardımı ödeneği verilmez." şeklindeki cümle; 25.02.2011 tarih ve 27857 (1. Mükerrer) sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6111 sayılı Kanunun 117 nci maddesiyle madde metninden çıkarılmıştır. Yürürlük: 01.01.2011) Bu nedenle çocuk yardımında sınır olmadan Devlet Memurları Kanuna göre ödeme yapılabilir, Ancak 2 Çocuktan Fazlasına Yapılacak Yardımda, Sgk İstisnası En Fazla 2 Çocuk İçin ygulanabilecektir.Örneğin 3 çocuk için çocuk yardımı ödenmesi söz konusu iken SGK istisnası sadece iki çocuk için uygulanabilir.Sgk’nun 5510 Sayılı Kanunun 80. maddesinde kendisine verilen belirleme yetkisine dayanılarak hazırladığı 01.09.2012 Tarih 28398 Sayılı RG yayınlanan İşveren Uygulama Tebliğinin 7.7.2 maddesinde aşağıdaki şekilde düzenleme yapılmıştır.

7.7.2- Çocuk Zammı (Yardımı)

Sigortalının hizmet akdinin devam etmesi şartıyla ve fiilen çalışmasının olup olmadığı üzerinde durulmaksızın; sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı sayılmayan;

-Kendi sigortalılığı nedeniyle gelir veya aylık bağlanmamış olan çocuklarından 18 yaşını,

-Lise ve dengi öğrenim veya 05.06.1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitimi Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ya da işletmelerde mesleki eğitim görmesi halinde 20 yaşını,

-Yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları,

-Yaşına bakılmaksızın Kanuna göre malul olduğu tespit edilen evli olmayan çocuklarından,

en fazla iki çocuk (iki çocuk dahil) için çocuk zammı adı altında yapılan ödemelerin, çocuk başına 16 yaşından büyükler için belirlenen aylık asgari ücretin % 2'si,…… oranındaki tutarı, aylık prime esas kazançların hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır.

Bu hükümler dikkate alınarak SGK prim muafiyetinde yaş sınırlamasına dikkat edilmelidir.

ÇOCUK  YARDIMI VERGİ MUAFİYETİ

5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununun 9.maddesinde çocuk yardımı vergi muafiyeti hususu düzenlenmiştir.

Madde 0009: Özlük hakları ve sorumluluklar

''Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemeler, bütçe kanunlarıyla resmi okul öğretmen ve personeline sağlanan haklara denk olarak okul öğretmenlerine ve personeline de ödenir. Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisikesilmez.'' hükmünü içermektedir.

Sonuç olarak Çocuk Yardımı ödemesi 657 sayılı kanunun 202.maddesine göre örneğin 6 yaşından büyük bir çocuk için 20,77 TL yapılırsa , gelir vergisi kesintisine tabi tutulmayacaktır (bu tutarı aşan bir ödeme yapılırsa gv kesintisi yapılacaktır) bu tutar sgk muaf tutardan (25,47 TL) daha az olduğu için sgk kesintisi de yapılmayacaktır.

Sosyal yardım kapsamındaki ek ödemelerden gelir vergisi kesilmez ifadesinden anlaşılacağı gibi bu ödeme üzerinden sadece damga vergisi kesintisi yapılacaktır.

Çocuk Yardımından Yararlanma Süresi

Bu konuda 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 206. Maddesinde düzenleme yapılmıştır,

Madde 0206: Çocuk için aile yardımı ödeneği verilmeyecek haller

Aşağıdaki hallerde çocuklar için aile yardımı ödeneği verilmez:

1-Evlenen çocuklar,

2-(27.04.2005 tarih ve 25798 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 5335 sayılı Kanunun 28/b-4 maddesiyle değişen şekli) 25 yaşını dolduran çocuklar (25 yaşını bitirdiği halde evlenmemiş kız çocukları ile çalışamayacak derecede malullükleri resmi sağlık kurulu raporuyla tespit edilenler için süresiz olarak ödeneğin verilmesine devam olunur.),

3-Kendileri hesabına ticaret yapan veya gerçek veya tüzel kişiler yanında her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışan çocuklar (Öğrenim yapmakta iken tatil devresinde çalışanlar hariç),

4- Burs alan veya Devletçe okutulan çocuklar.

Sonuç olarak ilk aşamada 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu 206.maddesine göre Çocuk Yardımından faydalanacak çocukları belirledikten sonra, ikinci aşamada SGK İşveren Uygulama Tebliği 7.7.2 bölümünde  belirtilen yaş sınırları içinde kalan 2 çocuk için SGK istisnası uygulanabilirliği tespit edilecektir.

S.M.M.M. Lütfi GÜLBENK