Uygulamada olan sigorta prim teşvikleri içinde, yararlanma şartları en ağır, buna karşın getirisi en fazla olan prim teşviki, hiç şüphesiz 4447 sayılı Kanuna 6111 sayılı Kanunla eklenen geçici 10 uncu maddede yer alan prim teşvikidir.
Sözkonusu teşvikin asgari ücretle sınırlı tutulmayıp sigortalıların brüt kazancı üzerinden hesaplandığı ve sigorta primi işveren hissesinin tamamının İşsizlik Sigortası Fonundan karşılandığı dikkate alındığında, bahse konu teşvikin kaçırılmaması gereken bir fırsat olduğu da aşikardır.
Hal böyle olmakla birlikte, sözkonusu teşvikten yararlanılır iken kanun koyucunun aradığı şartlara bakılmaması halinde yersiz yararlanılması, dolayısıyla da yersiz yararlanılan teşvik tutarlarının sonradan faiziyle birlikte geri ödenmesi durumu hasıl olabilmektedir. Bahse konu teşvikten yersiz yararlanılması halinde sonradan beş puanlık prim indiriminden de yararlanılması mümkün olamadığından işverenler önemli sayılacak tutarlarda teşvikten olabilmektedir.
Özellikle kapsama giren sigortalıların ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığının doğru bir şekilde kontrolü yapılmadan aylık prim ve hizmet belgelerinin 06111 sayılı kanun numarası seçilerek onaylanması ve bu işlemin takip eden aylarda da aynı şekilde devam etmesi halinde, yersiz yararlanılan teşvik tutarları kimi zaman büyük rakamlara ulaşabilmekte ve bu rakamlar özellikle meslek mensuplarını işverenlerine karşı zor durumda bırakabilmektedir.
Bu bağlamda 6111 teşvikinden yararlanılmasından önce sigortalıların ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılıp çalıştırılmadığının belirlenmesi sırasında aşağıda belirtilen hususlara dikkat edilmesi büyük önem arz etmektedir.
1-Kapsama giren her bir sigortalı için ortalama sigortalı sayısının kaç olduğu göz önünde bulundurulmalıdır
Ortalama sigortalı sayısı, kapsama giren sigortalının işe giriş tarihinden önceki altı aylık sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı toplam sigortalı sayısının, aynı dönem aralığında Kuruma bildirim yapılmış ay sayısına bölünmesi suretiyle bulunmaktadır.
Kapsama giren her bir sigortalı için ortalama sigortalı sayısının kaç olduğu, sigortalıların sisteme tanımlanmasının ardından 4447 Geçici 10. Madde Giriş programı vasıtasıyla hesap edilerek ekranda gösterildiğinden, kapsama giren her bir sigortalı için ortalama sigortalı sayısının işverenlerce/meslek mensuplarınca ayrıca hesaplanmasına gerek bulunmamaktadır.
2-Teşvikten yararlanılabilmesi için cari ayda çalıştırılan sigortalı sayısının, ortalama sigortalı sayısının üzerinde olması gerekir
6111 teşvikinden yararlanılabilmesi için kanunda öngörülen diğer şartların yanı sıra kapsama giren sigortalıların ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması gerekmektedir.
Örnek 1- 2014/Haziran ayında geçici 10. madde kapsamın giren (A), (B) ve (C) sigortalılarının işe alındığı, bu sigortalılar için ortalama sigortalı sayısının 5 olduğu ve 2014/ Eylül ayında (A), (B) ve (C) sigortalıları ile birlikte toplam çalışan sayısının 9 olduğu varsayıldığında, bahse konu ayda her üç sigortalıdan dolayı da 6111 teşvikinden yararlanılması mümkün olacaktır.
3- Cari ayda çalıştırılan sigortalı sayısı, ortalama sigortalı sayısından kaç fazla ise, o kadar sigortalıdan dolayı teşvikten yararlanılabilir
Cari ayda çalıştırılan sigortalı sayısının ortalama sigortalı sayısının üzerinde olması halinde ortalama sigortalı sayısını aşan sayı kadar sigortalıdan dolayı teşvikten yararlanılması mümkün olacaktır.
Örnek 2- 1 nolu örnekteki işyerinde 2014/ Eylül ayında (A), (B) ve (C) sigortalıları ile birlikte toplam çalışan sayısının 7 olduğu varsayıldığında, bu sigortalılar için ortalama sigortalı sayının 5 olması nedeniyle, (A), (B) ve (C) sigortalılarından yalnızca (7 – 5 = 2) ikisinden dolayı 6111 teşvikinden yararlanılabilecektir.
Bu durumda teşvikten hangi sigortalıdan/sigortalılardan dolayı yararlanılabileceği işverenin inisiyatifinde olmakla birlikte, prime esas kazancı en yüksek sigortalıların tercih edilmesi işverenin menfaatine olacaktır. Dolayısıyla 2014/ Eylül ayında işveren tarafından (A) (B) veya (C) sigortalılarından herhangi ikisinden dolayı 6111 teşvikinden yararlanılması mümkün olacaktır.
4-Cari ayda ortalama sigortalı sayısının üzerinde sigortalı çalıştırılıp çalıştırılmadığı her bir ayda işe giren sigortalılar için ayrı ayrı belirlenir
Kapsama giren sigortalıların farklı aylarda işe alınmış olmaları halinde, teşvikten yararlanılacak sigortalı sayısının belirlenmesi sırasında cari ayda çalıştırılan sigortalı sayısının, farklı aylarda işe alınan sigortalı sayısı ile ayrı ayrı karşılaştırılması ve teşvikten yararlanılacak sigortalıların her bir farklı ayda işe alınan sigortalılar için ayrı ayrı belirlenmesi gerekmektedir.
Örnek 3- (X) Limited Şirketince;
2013/Ocak ayında işe alınan (A), (B) ve (C) sigortalıları için ortalama sigortalı sayısının 13,
2014/Nisan ayında işe alınan (D) ve (E) sigortalıları için ortalama sigortalı sayısının 13,
2014/Eylül ayında işe alınan (F), (G) (H) ve (L) sigortalıları için 14
olduğu ve 2014/Kasım ayında toplam çalışan sayısının 15 olduğu varsayıldığında, 2014/Kasım ayında;
-2013/Ocak ayında işe alınan (A), (B) ve (C) sigortalılarının (15 – 13 = 2) ikisinden dolayı
-2014/Nisan ayında işe alınan (D) ve (E) sigortalılarının (15 – 13 = 2) her ikisinden dolayı,
-2014/Eylül ayında işe alınan (F), (G) (H) ve (L) sigortalılarının (15 – 14 = 1) yalnızca birinden dolayı
6111 teşvikinden yararlanılabilecektir.
Örnek 4- 3 nolu örnekteki işyerinde 2014/Kasım ayında toplam çalışan sayısının 14 olduğu varsayıldığında, 2014/Kasım ayında;
-2013/Ocak ayında işe alınan (A), (B) ve (C) sigortalılarının (14 – 13 = 1) yalnızca birinden dolayı
-2014/Nisan ayında işe alınan (D) ve (E) sigortalılarının (14 – 13 = 1) yalnızca birinden dolayı yararlanılması mümkün olacak buna karşın
-2014/Eylül ayında işe alınan (F), (G) (H) ve (L) sigortalılarının ortalama sigortalı sayısının 14 olması ve 2014/Kasım ayında çalışan sayısının da 14 olması nedeniyle (F), (G) (H) ve (L) sigortalılarının hiç birinden dolayı prim teşvikinden yararlanılması mümkün olamayacaktır.
5- Cari aylarda çalıştırılan sigortalı sayısı ortalama sigortalı sayısının üzerine çıkmadığı takdirde prim teşvikinden yararlanılması mümkün değildir
4447 sayılı Kanunun geçici 10. maddesinde öngörülen diğer şartların sağlanmış olmasına rağmen kapsama giren sigortalıların ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılmamaları halinde, cari aylardaki çalışan sayısı ortalama sigortalı sayısının üzerine çıkıncaya kadar 6111 teşvikinden yararlanılması mümkün olamayacaktır.
Örnek 5- 3 nolu örnekteki işyerinde 2014/Aralık ayında çalışan sayısının 12 olduğu varsayıldığında, 2013/Ocak, 2014/Nisan ve 2014/Eylül ayında işe alınan sigortalılar yönünden ortalama sigortalı sayısının üzerine çıkılmamış olması nedeniyle 6111 teşvikinden yararlanılması mümkün olamayacaktır.
Gülbenk Müşavirlik