21/8/2013 tarihli ve 28742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile mahkemece işe iadesine karar verilen sigortalıların işe başlatılmaması halinde işten ayrılış bildirgelerinin verilme süresi belirlenmiş; 28/11/2013 tarihli ve 28835 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan İşveren Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ ile mahkemece işe iadesine karar verilen sigortalılara ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin verilme süresi değiştirilmiştir.
Hal böyle olmakla birlikte, mahkemece işe iadesine karar verilen sigortalılara ilişkin işe giriş ve işten ayrılış bildirgeleri ile aylık prim ve hizmet belgelerinin Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi sırasında yaşanan tereddütler nedeniyle, bu günkü yazımızda işe iadesine karar verilen sigortalılarla ilgili Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi gereken prim belgelerinin süresine yer verilmiştir.
Kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren on iş günü içinde işe başlamak için işverene başvurmayan işçiye işvereninin ücret ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.
İşe iade edilmesine karar verilen işçinin, dört aylık süreye ilişkin ücret ve diğer haklarını alabilmesi için kesinleşen mahkeme kararının kendisine tebliğinden itibaren on iş günü içinde işe başlamak üzere işverene başvuruda bulunması gerekmektedir.
İşçinin bu süre içinde işverene başvurmaması halinde, mahkemece geçersiz kabul edilen fesih yeniden geçerli hale geleceğinden işverenin dört aylık süreye ilişkin ücret ve diğer haklarını ödeme yükümlülüğü bulunmamakta, dolayısıyla bu süreler için aylık prim ve hizmet belgesi düzenleme gibi bir sorumluluğu da bulunmamaktadır.
İşe iadesine karar verilen işçinin on iş günü içinde işverene başvuruda bulunmuş olması halinde aylık prim ve hizmet belgelerinin verilme süresi, işverenin işçiyi işe başlatıp başlatmamasına göre değişmektedir.
Kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunan işçinin;
-İşverenin usulüne uygun daveti üzerine bir ay içinde işe başlaması halinde, dört aylık süreye ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerinin, işverenin davet yazısının işçiye tebliğ edildiği tarihi izleyen ayın 23’üne kadar verilmesi, muhteviyatı primlerin de aynı ayın sonuna kadar ödenmesi,
-İşe başlatılmaması halinde, dört aylık süreye ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerininişçinin işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihi izleyen ayın 23’üne kadar verilmesi, muhteviyatı primlerin de aynı ayın sonuna kadar ödenmesi
Gerekmektedir.
İşe başlamak üzere işverene başvuran, ancak işverenin usulüne uygun davetine rağmen bir ay içinde işe başlamayan işçiye işverenin ücret ödeme yükümlülüğü bulunmamaktadır.
Mahkemece işe iadesine karar verilen işçinin mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren on iş günü içinde işe başlamak üzere işverene başvuruda bulunmasına rağmen, işverenin usulüne uygun davet yazısının tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde işe başlamaması halinde mahkemece geçersiz kabul edilen fesih yeniden geçerli hale geleceğinden, işverenin dört aylık süreye ilişkin ücret ve diğer hakları ödeme yükümlülüğü bulunmadığı gibi aylık prim ve hizmet belgesi düzenlemek gibi bir sorumluluğu da bulunmamaktadır.
Aylık prim ve hizmet belgelerinin verilme süresinin, işçinin işe başlaması gereken süreden önce sona erdiği durumlarda, aylık prim ve hizmet belgeleri süresi içinde Kuruma verilse de işçi işe başlamamış ise bu belgelerin sonradan iptal edilmesi gerekir.
Kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunan işçinin, işverenin usulüne uygun daveti üzerine bir ay içinde işe başlaması şarttır.
Ancak işverenin davet yazısının işçiye ayın 24’ü ila 30’u arasında tebliğ edildiği durumlarda, aylık prim ve hizmet belgelerinin verilme süresi davet yazısının işçiye tebliğ edildiği ayı takip eden ayın 23’ünde sona ermesine rağmen, işçinin işe başlaması gereken süre tebliğ tarihine göre takip eden ayın 24’ü ila 30’u arasında sona ermektedir.
Dolayısıyla davet yazısının işçiye ayın 24’ü ila 30’u arasında tebliğ edildiği durumlarda, işverenlerce idari para cezasına maruz kalmamak ve beş puanlık prim indiriminden yararlanmak amacıyla aylık prim ve hizmet belgeleri takip eden ayın 23’üne kadar Kuruma verilmekte, ancak işçinin bir aylık süre dolmasına rağmen işe başlamaması halinde, daha önce Kuruma verilen aylık prim ve hizmet belgeleri ile ilgili olarak ne yönde işlem yapılacağı tereddüte neden olmaktadır.
Yukarıda da açıklandığı üzere, işverenin usulüne uygun davetine rağmen işçinin bir aylık süre içinde işe başlamaması halinde işverenin dört aylık süreye ilişkin ücret ve diğer hakları ödeme yükümlülüğü bulunmadığından, bu durumda bir aylık süre içinde işe başlamayan işçi için düzenlenmiş tutanağın ve daha önce Kuruma verilen dört aylık süreye ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerine ilişkin iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin bir dilekçe ekinde Kuruma verilmesi gerekecektir.
Örneğin, kesinleşen mahkeme kararına istinaden (A) işçisinin işe başlamak üzere 20/5/2015 tarihinde işverene başvurduğu, işçiyi işe başlatmak isteyen işverenin davet yazısının 27/5/2015 tarihinde işçiye tebliğ edildiği varsayıldığında,
-Dört aylık süreye ilişkin APHB’nin verilme süresi 23/6/2015 tarihinde,
-İşçinin en geç işe başlaması gereken süre 27/6/2015
tarihinde sona erecektir. Bu durumda, idari para cezasına maruz kalmamak ve beş puanlık prim indiriminden yararlanmak amacıyla APHB’ni 23/6/2015 tarihine kadar Kuruma veren işveren, işçinin 27/6/2015 tarihine kadar işe gelmemesi halinde sigortalının işe başlamadığına dair iki şahit tarafından imzalanmış tutanakla birlikte iptal nitelikte APHB’ni bir dilekçe ekinde Kuruma ibraz etmesi gerekecektir.
İşe iadesine karar verilen işçinin yaşlılık ve emeklilik aylığı almaya başlamış olması halinde düzenlenecek olan APHB’nin belge türü, işyerinin özel sektöre veya kamu sektörüne ait olduğuna göre değişmektedir.
İşe iadesine karar verilen işçinin iş akdinin feshinden sonra yaşlılık ve emeklilik aylığı almaya başlamış olması halinde, dört aylık süreye ilişkin düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgelerinde;
- İşyerinin özel sektöre ait olması halinde sosyal güvenlik destek primine tabi olarak 2 nolu belge türünün,
-İşyerinin kamuya ait olması halinde, emekli olduktan sonra kamuda sosyal güvenlik destek primine tabi olarak çalışılması mümkün olmadığından (tüm sigorta kolları kapsamında) 1 nolu belge türünün seçilmesi gerekmektedir.
İşe iadesine karar verilen işçi için daha önce Kuruma verilmiş işten ayrılış bildirgesinin iptal edilmesi gerektiğinden, ayrıca sigortalı işe giriş bildirgesi verilmesine gerek bulunmamaktadır.
İş akdinin feshi mahkemece geçersiz kabul edilen ve işe iadesine karar verilen işçi için daha önce Kuruma verilmiş işten ayrılış bildirgesi geçersiz hale gelmektedir. Dolayısıyla, işten ayrılmamış bir işçi için yeniden işe giriş bildirgesi verilmesi gibi bir durum da sözkonusu olamayacaktır.
Öte yandan, özel sektöre ait bir işyerinde çalışmakta iken iş akdi fesh edilen, sonrasında tahsis talebinde bulunarak yaşlılık ve emeklilik aylığı almaya başlayan sigortalıların işe iadesine karar verilmesi halinde, işverenlerce düzenlenecek olan aylık prim ve hizmet belgelerinin 2 nolu belge türü seçilmek suretiyle düzenlenmesi gerekmektedir.
Bu durumda, tüm sigorta kollarına tabi çalışmakta iken işten ayrılış bildirgesi verilen sigortalının her ne kadar iş akdinin feshi mahkemece geçersiz kabul edilse de, iş akdinin feshinden sonra yaşlılık ve emeklilik aylığı almaya başlaması nedeniyle, işten ayrılış bildirgesi iptal edilmeksizin, takip eden gün itibariyle sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmasından dolayı işe giriş bildirgesi düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak, bu durumda işe giriş bildirgesinin yasal süresi dışında verilmesinden dolayı idari para cezası uygulanması sözkonusu olamayacaktır.
İşe başlatılan işçi için dört aylık süre sonrası işten ayrılış bildirgesi düzenlenmeyeceği gibi işe başladığı tarih için de işe giriş bildirgesi düzenlenmeyecektir.
İşe iadesine karar verilen işçinin, işverence usulüne uygun daveti üzerine bir ay içinde işe başlaması halinde, dört aylık sürenin bitimi ile işe başlatıldığı tarih arasında her ne kadar çalışması olmasa da, dört aylık sürenin son günü itibariyle işten ayrılış bildirgesi düzenlenmesi sözkonusu olmayacaktır.
Bu durumda dört aylık sürenin bitimi ile sigortalının fiili olarak çalışmaya başladığı ay arasında boşta geçen süreler için 0 gün ve 0 kazançlı aylık prim ve hizmet belgesi düzenlenmesi gibi bir durum ortaya çıkmaktadır.
Öte yandan, işe iadesine karar verilen ve işverence işe başlatılan sigortalının fiili olarak çalışmaya başladığı ayda, ilk defa işe alınıyor olması gibi bir durum sözkonusu olmadığından, fiilen çalışmaya başladığı tarih itibariyle yeniden işe giriş bildirgesi düzenlenmesi gibi bir durum da sözkonusu olmayacaktır. Bu durumda sigortalının işe başladığı ay için düzenlenecek aylık prim ve hizmet belgesinde sigortalının prim ödeme gün sayısının 30 günden az olması halinde, ayrıca eksik gün nedeni olarak “14- Diğer” seçeneğinin tercih edilmesi gerekecektir.
Örneğin 17/6/2014 tarihi itibariyle iş akdi feshedilen (A) sigortalısının kesinleşen mahkeme kararına istinaden işe iadesine karar verildiği ve yapmış olduğu başvurunun ardından işveren tarafından 20/6/2015 tarihinde işe başlatıldığı varsayıldığında,
-17/6/2014 tarihli işten ayrılış bildirgesinin iptal edilmesi,
-2014/Haziran ayı için 13 gün, 2014/Temmuz ayı için 30 gün, 2014/Ağustos ayı için 30 gün, 2014/Eylül ayı için 30 gün, 2014/Ekim ayı için 17 gün, 2014/Kasım ila 2014/Mayıs ayları için 0 günlük bildirge düzenlenmesi,
-2015/Haziran ayı için işe giriş bildirgesi düzenlenmeksizin 11 günlük bildirge düzenlenmesi ve eksik gün nedeninin 14-Diğer seçeneğinin tercih edilmesi gerekecektir.
İşe başlatılmayan işçi için evvelce verilen işten ayrılış bildirgesi iptal edilecek, ancak dört aylık sürenin son günü itibariyle ayrıca işten ayrılış bildirgesi düzenlenecektir.
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 25 inci maddesinin yedinci fıkrası uyarınca, mahkemece işe iadesine karar verilen işçinin, kesinleşen mahkeme kararının tebliğinden itibaren 10 iş günü içinde işe başlamak üzere işverene başvurmasına rağmen işverenin işçiyi işe başlatmaması halinde, dört aylık sürenin son günü itibariyle düzenlenecek sigortalı işten ayrılış bildirgesinin, sigortalının işe başlamak için işverene yaptığı başvurusuna ilişkin tebligatın alındığı tarihi takip eden ayın sonuna kadar verilmesi gerekecektir.
Gülbenk Müşavirlik